کتاب روسیه و ایران در بازی بزرگ سفرنامه ها و شرق گرایی

کتاب روسیه و ایران در بازی بزرگ سفرنامه ها و شرق گرایی تالیف النا آندری یوا و ترجمه الهه کولایی و محدکاظم شجاعی انتشارات دانشگاه تهران

روسیه و ایران در طول تاریخ نقش‌های مهمی در رقابت‌های استراتژیک معروف به “بازی بزرگ” (The Great Game) ایفا کرده‌اند. این رقابت که از قرن نوزدهم میان امپراتوری روسیه و بریتانیا بر سر کنترل مناطق استراتژیک آسیای مرکزی و قفقاز شکل گرفت، به شدت بر سرنوشت ایران تأثیر گذاشت. در این دوره، روسیه به عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای، تلاش کرد تا نفوذ خود را در ایران گسترش دهد و در مقابل، بریتانیا نیز با هدف جلوگیری از پیشروی روسیه به سمت مستعمراتش در هند، سعی در تقویت نفوذ خود در ایران داشت. این رقابت باعث شد ایران به میدان جدال قدرت‌های بزرگ تبدیل شود، و قراردادهای تحمیلی همچون قرارداد ۱۹۰۷ میان بریتانیا و روسیه که ایران را به حوزه‌های نفوذ تقسیم می‌کرد، نتیجه مستقیم این بازی بزرگ بود.

در کنار این رقابت‌ها، مفهوم شرق‌گرایی (Orientalism) و تصویری که سفرنامه‌نویسان و دیپلمات‌های روس و اروپایی از ایران ارائه می‌دادند نیز نقش مهمی در شکل‌دهی به برداشت‌های فرهنگی و سیاسی داشت. بسیاری از این سفرنامه‌ها و آثار ادبی با نگاهی از بالا به پایین به فرهنگ و تمدن ایران نگریسته و آن را در چارچوبی “دیگری” و غیرغربی توصیف می‌کردند. این متون سفرنامه‌ای که اغلب توسط مقامات روس و بریتانیایی نوشته می‌شدند، در تقویت تفکر شرق‌گرایانه و تثبیت کلیشه‌های غربی درباره ایران و سایر کشورهای منطقه تأثیر بسزایی داشتند. روسیه، هم به عنوان یک قدرت امپراتوری و هم به عنوان کشوری که در میان شرق و غرب قرار داشت، در تولید و گسترش این نوع ادبیات نقش داشت و تلاش کرد تا از آن برای مشروعیت‌بخشی به دخالت‌های خود در منطقه استفاده کند.

فهرست مطالب:

• فراهم آوردن مقدمه ها
• شرق گرایی، سبک روسی
• بررسی کلی سفرنامه های روسی و نویسندگان آنها
• ماموریت مسافران در ایران
• تصویر مسافران از خود، در برابر – دیگری شرقی و خود بریتانیایی
• میزبانان: ایران و ایرانی ها از نگاه مسافران روس
• میزبانان: آموزش، فرهنگ و جامعه
• اسلام از دیدگاه مسافران روس
• جنسیت و قومیت
• مسافران و میزبانان: وصف نگاه ایرانی ها به مسافران روس به قلم خود مسافران – گفتمان آنها با خود

خرید کتاب روسیه و ایران در بازی بزرگ سفرنامه ها و شرق گرایی